GRAD PETNJICA

Petnjica nekad i sad

Prijedlozi i sugestije za izradu Programa rada SO Petnjica za 2017.godinu

CRNA GORA   SKUPŠTINA OPŠTINE PETNJICA   Br.02-273   Dana, 05.12.2016.godine Prijedlozi i sugestije za izradu Programa rada SO Petnjica za 2017.godinu  Poštovani,      Poslovnikom o radu Skupštine propisano je da Skupština donosi Program rada za kalendarsku godinu i da u skladu sa programom rada planira svoj rad i aktivnosti. U pripremi izrade Programa rada Skupština  pribavlja prijedloge i mišljenja o pitanjima koja treba uvrstiti u Program rada od predsjednika opštine, odbornika, radnih tijela, odborničkih klubova, javnih službi, mjesnih zajednica i nevladinih organizacija. U cilju izrade  Programa rada Skupštine opštine Petnjica za 2017. godinu, Sluzba Skupštine, je shodno članu 152. Poslovnika o radu Skupštine (“Sl. list CG—Opštinski propisi” br.17/14), preduzela aktivnosti na pribavljanju prijedloga i mišljenja o pitanjima koja treba…

Snimanje iz zraka:

Nastanak imena Bihor se po dosadašnjem saznanjima ne može tačno utvrditi. Međutim, pretpostavlja se da je dobio ime po gradu koji je nastao u XIV vijeku a nalazi se u blizini Bioče. Postoji predanje kako je Bihor ime dobio zapravo po beharu koji ga prekrije u ranim proljećnim danima. Bihor se sastoji od dvije cjeline: Gornjeg i Donjeg Bihora. Gornji Bihor je prostor koji administrativno pripada opštini Berane, a Donji Bihor pripada opštini Bijelo Polje. Centar Gornjeg Bihora je Petnjica, čija je nadmorska visina 704 m.

Koliko je do sada poznato grad Bihor se po prvi put spominje 1450. godine u jednom dubrovačkom trgovinskom dokumentu (DA Serija Lamenta, Srpski rodoslovi i letopisi, Beograd 1927, srt. 238.), a u jednom izvještaju iz 1455. godine, navodi se da su Turci zaposjeli Prizren i Bihor u isto vrijeme (Ljuba Stojanović, Stari srpski rodoslovi i letopisi, Beograd 1927, str. 238). To ni u kom slučaju ne bi trebalo da znači da su ova dva grada zaposjednuta te godine. Važnost grada Bihora u to vrijeme može se pretpostaviti samim tim što se vezuje za Prizren, pa je otuda i veća tvrdnja da je u tom mjestu bila uspostavljena turska vlast i da je u njemu već bilo muslimana doseljenih i prije ovog izvještaja.

U Bihoru se nalazi varošica Petnjica, koja je centar tog područja. Po pričama starih Bihoraca, Petnjica je dobila ime prije dolaska Turaka na ove prostore, i to po pet njivica koje su se gledajući sa okolnih visova jasno uočavale u dolini. Vremenom tu dolinu nazvaše Pet njivica, a kasnije Petnjica. Petnjica ima površinu od 173 km2. Poslije njegovog pogubljenja konfiskovali su mu imovinu i sagradili naselje. Vlasnik te zemlje prije Šefkije je bio Idriz Muratović.

Do 1957. godine Petnjica je imala status opštine. Od tada je to prostor sa kojega se vrši iseljavanje stanovništva.

Po popisu iz 1981. godine područje Petnjice (Bihor) imalo je 10539 stanovnika, 1991. godine 8994, a 2011. godine 6686 stanovnika, što dovoljno govori o stepenu iseljavanja bihoraca.

Inicijativa za vraćanje statusa opštine području Petnjice stara je više od pola vijeka, tačnije, aktuelna je od 1957.g. kada je nepravednom odlukom tadašnjih republičkih organa ista ukinuta, istovremeno sa ukidanjem opštine Andrijevica. Građani Andrijevice su 1991.g. vratili status opštine.

Petnjica je to uspjela tek 2013.godine, iako su građani preko svojih predstavnika, pokušavali da to učine u više navrata i to: 1991, 1998, 2002 i 2005.

Polovinom 2008.g. građani područja Petnjice na svojim zborovima formiraju novi ODBOR ZA VRAĆANJE STATUSA OPŠTINE PETNJICI, koji je u toku svog rada vodio računa da svaki potez bude promišljen, odgovoran, mudar i legalan.

Članovi Odbora su razgovarali sa najvišim predstavnicima vlasti, sa predstavnicima lokalne samouprave, prisustvovali su brojnim javnim raspravama na temu Zakona o teritorijalnoj organizaciji CG i pritom dali određene primjedbe i sugestije na neke članove ponuđenog prijedloga Zakona. Takođe su organizovali okrugle stolove, napisali više desetina dopisa na razne adrese, jednom riječju, činili sve da najodgovornije ljude koji direktno ili indirektno utiču na realizaciju pomenute inicijative uvjere u opravdanost iste.

Na osnovu člana 32. Zakona o teritorijalnoj organizaciji CG, Odbor za vraćanje statusa opštine području Petnjice na sjednici održanoj 13.11.2011.g. donio je Odluku kojom ovlašćuje poslanike Rifata Rastodera, Draga Čantrića i dr Fahrudina Hadrovića da u ime građana područja Petnjice mogu pokrenuti inicijativu za vraćanje statusa opštine Petnjici.

Na osnovu pomenute Odluke Odbora, a i shodno višegodišnjoj inicijativi građana petnjičkog kraja, 28. decembra ovlašćeni poslanici su podnijeli Skupštini CG Predlog Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o teritorijalnoj organizaciji CG, sa Studijom opravdanosti osnivanja opštine Petnjica. Skupština Crne Gore je pomenuti Predlog, shodno članu 135, stav 2, Poslovnika Skupštine, kao i člana 32, stav 2, Zakona o teritorijalnoj organizaciji CG, dostavila Vladi radi konstituisanja mišljena o istim.

Vlada CG, odnosno Ministarstvo unutrašnjih poslova dalo je pozitivno mišljenje i isto dostavilo Skupštini i predsjedniku opštine Berane, uz obavezu da u roku od 90 dana donese Odluku o raspisivanju referenduma.

U tom kontekstu, odbornici u SO Berane sa područja Petnjice (dr Erol Muratović, Hazbo Ćeman, Izet Škrijelj i Muslija Kalić), na osnovu člana 38. Statuta Skupštine uputili su 01.06.2012.g. predsjedniku Skupštine Predlog odluke o raspisivanju opštinskog referenduma (kunsultativnog) radi prethodnog izjašnjavanja građana o osnivanju opštine Petnjica.

SO Berane je na osnovu podnijetog Predloga, na zasijedanju od 11.06.2012., donijela Odluku o raspisivanju opštinskog konsultativnog referenduma radi prethodnog izjašnjavanja građana o osnivanju opštine Petnjica, za 04.08.2012.g.

Na referendumu, od ukupno izašlih 4674 glasača, ZA vraćanje statusa opštine Petnjici je bilo 4642, PROTIV 9 i 23 NEVAŽEĆA glasa.

Dugotrajan i mukotrpan proces vraćanja statusa opštine Petnjici je konačno završen 28. maja 2013, kada je Skupština Crne Gore usvojila Izmjene i dopune Zakona o teritorijalnoj organizaciji po kojima Petnjica postaje opština.

---

Tvrđava Bihor

Na desetak kilometara sjeverno od Berana, u selu Bioče, na ušću rijeke Lješnice u Lim, nalazi se stjenovito brdo Gradina na čijem se vrhu nalaze ostaci srednjevjekovnog grada Bihora. Lokalitetu je moguće prići sa južne strane, kosim padinama od sela Zaostra, ili blagim kosama preko poličke zaravni. Danas postoji put koji od Zaostra, sa Jadranske magistrale, vod u podnožje gradine ili u Podgrađe. Tu sa Podgrađa utvrđenom gradu, na vrhu uzvišenja, moguće je prići sa istoćne strane, dosta strmom i napornom trasom. Teži prilaz postojao je i sa zapadne strane preko stjenovitih hridina ali je radi bezbjednosti, na 50 metara ispod grada, podignut bedem koji zatvara prirodni prilaz gornjem platou. Na ovaj način isključene su sve mogućnosti prilazu grada osim komunikacije koja se nalazi na istočnoj strani. Sve preostale strane se okomito, gotovo 300 metara strmo obrušavaju ka podnožju brda i dolinama Lima i Lješnice. Na vrgu Gradine (968mnm) nalazi se  zaravnjeni elipsoidni plato koji se pruža pravcem sjever-jug, u dužini od oko 90 metara sa najvišom širinom od  24 metra.  Prateći konfiguraciju terena, obodom je podignut masivni bedem, širine  2,20metra, koji zatvara i štiti unutrašnji prostor grada. Na terenu se jasno vide trase nekadašnjih bedema i ostaci tri pravougaone kule. Najmanja kula, dimenzija 4×4 metra, nalazi se na isturenom krševitom dijelu zaravni, na zapadnoj strani neposredno iznad limske doline. Ovaj položaj dominira okruženjem i direktno nadgleda komunikacije koje su išle  dolinom Lima i Lješnice. Od kule ka Zapadu, u dužini od  10 metara podignut je samostojeći zid koji sprečava ulaz u utvrdu linijom pružanja bedema na južnoj strani.

Kula je, kao i uostalom i bedemi grada, rađena od kvadratno pritesanog a u većini neobrađenog kamena slaganog u pravilne horizontalne redove spojene krečnim malterom. Zidovi su dosta grubi i nepravilni dok je unutrašnjost kule bila omalterisana. Od kule idu dva bedema koji opasavaju uzan prostor na ovom dijelu zaravni, širine od oko 6. metara, ali se jasno vidi niz  prostorija formiran na ovom dijelu. Na polovini rastojanja bedema na istočnoj strani, nalaze se ostaci veće pravougaone kule, na kojoj se vide kasnije intervencije, dimenzija 8 x 8 metara. Spoljašnji zidovi kule i bedema na ovom dijelu,  očuvani su do visine  6 metara.

Od središnje kule ka sjeveru, plato brda se širi u gotovo ovalni prostor u čijem je središtu formirana cistijerna sa bunarom. Istočni bedem je dobro očuvan i vidljiv sve do krajnje sjeverne pravougaone i isturene kule, dimenzija  6×4. metra. Kula je izbačena iz luka bedema koji na ovom dijelu opasava plato. Isturena je nad jedinom komunikacijom i prolazom ka ulazu u utvedu. Bedem je na zapadnoj strani vidljiv do visine od oko 2 metra i dobro je očuvan do mogućeg ulaza koji se nalazi na najširem dijelu utvrđenja na zapadnoj strani. Od ulaza do isturene južne kule bedem je sačuvan samo u temeljnoj osnovi jer je izgrađen na okomitom dijelu litice pa je vjerovatno vremenom skliznuo sa ove kosine. Kao što smo napomenuli u centralnom dijelu ovalnog platoa nalaze se ostaci cistijerne formirane u živoj stijeni a u njenom središtu ozidan je bunar prečnika od  0,70 metara. Oko cistijerne, prislonjeni uz moćne bedeme nižu se objekti i prostorije nekadašnjeg Bihor-grada.

Na spoljašnjim stranama bedema jasno se uočavaju pregradnje i dogradnje koje su bile neminovne u vremenu upotrebe ovog dominantnog i ključnog položaja za održanje vlasti nad  regionom Bihora i Budimlja i komunikacija koje su išle dolinom Lima od Plava ka Nikolj Pazaru i centralnoj Srbiji.

O srednjevjekovnoj prošlosti ovog grada kao i u vrijeme osmanlijske vlasti gotovo da nema pisanih podataka, malo se zna. U pisanim izvorima ovo utvrđenje se po prvi put pominje 1450. godine u jednom dokumentu iz dubrovačkog arhiva, gdje se navodi (“in loco vocato Bihor), svega pet godina prije pada pod osmanlijsu vlast.[2] Oblast i grad Bihor pali su pod osmansku vlast 1455. godine, u vrijeme opsežne kampanje Mehmeda II u južnim djelovima srpske despotovine, padom Oblasti Brankovića u čijim su se sastavu  nalazili.

Nije poznato dali je Bihor odmah nakon osmanskog zauzimanja imao i vojnu funkciju u okviru turskog vojnog uređenja ili je pak bio napušten, a zatim obnovljen i prilagođen novonastalim uslovima.

Neosporno je da je tvrđava Bihor, kako saznajemo iz detaljnog popisa prizrenskog sandžaka, nastalog u periodu 1521-1530.godine, u to vrijeme imala svoju posadu koju su sačinjavali dizdar, ćehaja, topdžija imam kao i 21 mustahfiz.

Četrdesetih godina XVI vijeka posada je brojala 226 ljudi, uključujući i dizdara, imama, ćehaja i topdžiju, bila je opremljena sa četiri topa dok je u skladištima bila pohranjena određena količina žitarica.

Uz tvrđavu Bihor postojalo je podgrađe koje je i današnji naziv sela čije su kuće rasute ispod utvrđenja. U podgrađu su vidljivi ostaci groblja sa grobovima naznačenim amorfnim grobnim biljegom ili su grobovi flankirani blokovima obrađene sige. Sačuvan je i toponim Crkvina što ukazuje na dugu tradiciju ovog prostora i prije osmanskog osvajanja.

Grad Bihor bio je sjedište istoimene nahije i kadiluka.[7] Pod turskom je vlašću sve do oslobodilačkih ratova 1912. godine kada je napušteno i nije više korišćeno.

Na padinama ovog brda lako je naći fragmente keramičkog posuđa koje je korišćeno u ovom utvrđenju pa je za rješavanje njegovog osnivanja i života potrebno sprovesti sistematska arheološka istraživanja i konzervaciju otkrivenih zidova. Na ovaj način mogli bi u cjelosti izdvojiti sve faze obnova i izgradnje grada, i njegovog bogatog života sačuvanog u kulturnim slojevima sačuvanim unutar bedema.

Na osnovu ispitnih sondi i nađenog materijala možemo izdvojiti samo dva horizonta stanovanja:

Vrijeme slovenskog perioda do 1455. godine

Vrijeme korišćenja utvrđenja od kraja XV vijeka do oslobodilačkih ratova i pada utvrđenja 1912. godine.

---

Naselja

Na prostoru opštine Petnjica imamo sedam (7) Mjesnih zajednica, sa 24 naselja. U tabeli ispod su navedena sva naselja po MZ sa brojem stanovnika (po popisima iz 2003. i 2011.godine).

Podaci o broju stanovnika su zvanični rezultati Monstata, s napomenom da su rezultati popisa 2011. još uvijek preliminarni.

Mjesna zajednica	Naselje	Stanovništvo 2003.	Stanovništvo 2011.
MZ Petnjica	Petnjica	565	623
	Godočelje	229	317
	Johovice	148	211
	Lagatore	420	707
	Radmance	311	477
	Ponor	65	59
	Paljuh	89	131
		1827	2525
MZ Vrbica	Gornja Vrbica	536	862
	Donja Vrbica	406	115
		942	977
MZ Trpezi	Trpezi	773	927
	Kalica	146	150
		919	1077
MZ Tucanje	Tucanje	378	507
	Vrševo	267	352
	Azane	136	107
	Lješnica	60	97
	Orahovo	130	114
		971	1177
MZ Bor	Bor	243	231
	Dobrodole	134	101
		377	332
MZ Savin Bor	Savin Bor	261	253
	Kruščica	97	78
	Dašča Rijeka	115	103
		473	434
MZ Javorova	Javorova	117	99
	Murovac	43	38
	Poroče	33	27
		193	164
OPŠTINA PETNJICA		5702	6686

Geografske karakteristike

Opština Petnjica

Površina: 173 km2
Broj stanovnika: 6 686 (po popisu 2011.)
Naseljenih mjesta: 25
Mjesne zajednice (7): Petnjica, Vrbica, Trpezi, Tucanje, Bor, Savin Bor i Javorova
Centar područja: Petnjica
Država: Crna Gora
Valuta: Euro
Vremenska zona: GTM+1
Elektro sistem: 220V / 50Hz
Planine: Turjak, Vlahovi, Pločnik, Lađevac, Ciglen
Najveći vrh: Krstača (1757mm)
Rijeke: Popča, Trpeška, Vrbička, Radmanska, Tucanjska
Najduža rijeka:  Popca – Lješnica (od mjesta Lješnica)
Klima: kontinentalna

Gornji Bihor je smješten između Pešterske visoravni na sjeveru, Vlahova na istoku, Turjaka na jugozapadu, poličke visoravni na jugu, Lima i Lozne na jugozapadu, Goduše na zapadu i Korita na sjeverozapadu.

Gornj Bigor ima raznovrsnu geološku strukturu terena. U njemu  se nalaze visoke planine, rasjedne linije, riječne doline, glacijalni i kraški reljef, kao i vulkanske stijene. Ovaj prostor je nastao u eocenu i oligocenu, u vrijeme nastanka dinarida. Ovaj kraj je uglavnom sastavljen od paleozojskih škriljaca, trijanskih krečnjaka i dolomita.

Rasjedna linija Gornjeg Bihora se pruža  sjever-jug, pa su i rijeke sa tim smjerom. Najduža rijeka prolazi kroz krečnjačke predjele i u nju se ulijevaju ostale rijeke Gornjeg Bihora. Popča se kod Bioče ulijeva u Lim, prolazeći kroz klisuru Kaludar. Veliki dio ovog područja zauzimaju planine: Turijak (1409), Vlahovi (1599), Ciglen (1345), Lađevac (1545). Preko planine Lađevac ovo područje  terasasto prelazi u Peštersku visoravan. Najviši vrhovi u ovom kraju su Musina  jama (1758), Međusten (1660), Crno vrelo (1628) i Borovo brdo (1505). Ovi planinski tereni pokriveni su bogatim i prostranim pašnjacima, te je stočarstvo u prošlosti bilo jako razvijeno. I pored velike nadmorske visine ovi su tereni prohodni zahvaljujući tokovima potoka i rijeka  i šumskom pokrivaču. Petnjička kotlina se nalazi u donjem toku rijeke Popče. Sa jugo-istoka je  ograničena Trpeškim i Lazanskim brdom a sa sjevero-zapada Koraćkim  brdom. Prema sjevero-istoku je otvorena rijekom Popčom ka Polimlju. Kotlina se pruža od sjevero-istoka ka jugo-zapadu u dužini od 7 km, a najveća širina u slivu Radmančice iznosi 3 km. Najniži dio kotline je na 708 m nadmorske visine. Sa desne strane Popča prima Radmančicu, koja u gornjem toku probija Radmansku klisuru, veoma atraktivnu. Pored ove rijeke razvijeno je naselje Radmance koje je bogato voćem i ratarskim kulturama. Sa lijeve strane u Gusarama, u Popču se uliva Vrbička rijeka, koja nastaje spajanjem Trpeške i Vrbičke koja su župna i poznata po gajenju voća i ratarskih kultura. Od mjesta spajanja Popče i Vrbičke rijeke, Popča mijenja pravac i teče prema zapadu. Ona pravi kotlinu u kojoj su razvijena naselja Paljuh i Lješnica. Sa desne strane, u naselju Lješnica u Popču se ulijeva Tucanjska rijeka koja polazi od Vrševa i u donjem toku pravi kotlinu u kojoj je naselje Tucanje koje je bogato voćem i ratarskim  kulturama.

---

Džamija u Petnjici

   Džamija u Petnjici je sagrađena u XVI vijeku, jedina je troetažna građevina tog tipa u regionu. Njen današnji izgled se znatno razlikuje od prvobitnog izgleda. Obim zgrade je bio manji, prvi sprat je bio od kamena a drugi od drveta. Bila je pokrivena tahtom. Na početku dvadesetog vijeka došlo je do proširenja, o čemu postoji ploča sa natpisom, koja se čuva u džamiji. Njen minaret je od drveta. Džamija u Petnjici je pod zaštitom Zavoda za zaštitu spomenika kulture.

Bila je to prvobitno mala seoska džamija, i po pričanju mula Beća Muratovića, koji je za Turskog vakta bio imam u njoj, sagrađena je bila od kamena i bila je znatno manja od ove danas. Ova današnja podignuta je iz temelja 1903. godine, velikom akcijom stanovnika Gornjeg Bihora. Godine 1965. zamijenjen je daščani krov, pokrivena je crijepom, a 1969. srušeno je staro drveno minare i dignuto novo od tvrdog materijala cigle i betona. U toku 1970. godine urađena je fasada, a 1975. u njenoj bašti podignuta je kuća za stanovanje imama i kancelarija. Poslednja rekonstrukcija je izvršena 2002. godine, skinut je sa džamije krov i patos u međuspratovima tako da je od stare đžamije ostao samo zid. A zid je ojačan armiranim betonskim stubovima i u međuspratovima ugrađene su betonske ploče. Time je džamija dobila na izgledu i postala tvrđa.

---

Radmanska klisura

Ova klisura se nalazi sjeverno od Beranske kotline u Petnjičkom regionu. Smještena visoko iznad naselja Petnjice i Radmanaca, ovaj kanjon dominira svojim položajem a Radmanska rijeka koja izvire iz kanjona stvara sve uslove za boravak prvih ljudskih zajedica. Kanjon radmanske rijeke nije dubok, nekih 200 do 300 metara i idući ka izvorištu gotovo je nepristupačan jer se sužava na nekoliko metara širine. Kanjon obiluje kratkim okapinama i pećinskim otvorima pogodnim za boravak. U ovom kompleksu izdvaja se relativno plitka pećina ali monumentalnih dimenzija otvora, visine 36 i širine 20 metara. Duboka je oko 50 metara. Ravan plato je oko 20 kvadratnih metara u najdubljem dijelu i strmo se spušta ka izlazu i koritu rijeke. Na zaravnjenom platou otvorene su tri ispitne sonde i nađen je materijal bakarnog i bronzanog doba. Treba napomenuti da je na površini nađen antički materijal IV vijeka, jedan novac i krstasta fibula, fragmenti staklenih čaša i fragmenti tanjira Terra sigilate.

Nađeni antički materijal potvrđuje vrijeme podizanja moćnog zida čiji se tragovi vide gotovo na samom ulazu u pećinu. Ulaz u pećinu je bio podzidan moćnim zidom debljine 1,20 metara očuvan u visini od oko 5 metara. Na osnovu tragova na bočnim stranama pećine sazidan je bio u visinu do 12 metara te je predstavljao svojevrsno sklonište u rimskom periodu u vrijeme upada gotskih plemena na teritoriju carstva. Nešto niže od ove pećine (50 m), vide se djelovi  zida, debljine od  1,60 metara, kojim je bio pregrađen kanjon radmanske rijeke. Mišljenja smo da se radi o svojevrsnoj brani za vodozahvat vodovoda za naselje ili vilu rustiku koja se nalazila južno od kanjona Radmanske klisure. Naime, na lijevoj strmoj obali ovaj zid nije povezan sa stijenom već je odvojen prokopom zasutim zemljom što indicira na postojanje odvodnog kanala.

Pećnia Grad je vjerovatno služila kao sklonište i u bakarnom dobu jer je na desnoj strani kanjona otkriveno naselje. Naime na zaravnjenom platou koji se nalazi na desnoj strani prije kanjona otkriveno je mnoštvo keramike a naziru se radovi na podziđivanju donje strme strane naselja. Otkriveni materijal nađen je na dijelu osipine ispod ovih fortifikacionih pregrada a naselje se pruža na površini od oko  50 ari.

Katuni bronzanog doba

Senzacionalna otkrića arheologa u nalazištu Torine u Radmanskoj klisuri (avgust 2011.)

Arheološki tim Polimskog muzeja iz Berana započeo je sanaciju i zaštitu arheološkog nalazišta Torine u Radmanskoj klisuri, i već u prvim ispitivanjima došao do novih senzacionalnih otkrića.

Direktor Polimskog muzeja, arheolog Predrag Lutovac objasnio je da su u tri sonde veličine tri puta četiri metra pronađeni nevjerovatno vrijedni artefakti i takozvani pokretni arheološki materijal, koji svjedoči o životu na ovom lokalitetu.

“U prvoj sondi, na obodu pored puta, na istočnoj strani, naišli smo na osteološke ostatke sahranjenih pokojnika i sada treba da se utvrdi precizno kojem vremenu pripadaju. Već sada se može reći da bi to trebalo da bude pozni srednji vijek, budući da su pokojnici sahranjeni kanonski, što znači zapad-istok, i sa rukama prekrštenim na predjelu stomaka“, rekao je Lutovac.

On je kazao da arheolozi imaju zadatak da ove skelete uklone i da zatim utvrde rasprostranjenost nekropola koje se nalaze na ovom značajnom bronzanodopskom staništu.

“Sa preostale dvije sonde otvoren je prostor bronzanodopske kuće sa jasno vidljivim ognjištem, oko koga je nađen veliki broj cijelih keramičkih sudova, koštanih alatki, pijuka od jelenskih rogova i dvije bušene kamene sjekire“ –  rekao je Lutovac.

On kaže da su ostaci ove kuće iz bronzanog doba pronađeni na dubini od svega 50 centimetara.

“Sve ukazuje na to da se ovdje radi o ljetnjem sezonskom naselju, za izdizanje stoke, jer u bronzanom dobu već je stočarstvo bilo razvijeno. Dakle, ljudi koji su ovdje živjeli, imali su neko stalno stanište u blizini, a ovdje su dolazili tokom ljetnjih sezona. Zbog toga su kulturni slojevi plitki, ali vrlo bogati pokretnim arheološkim materijalom“, kaže direktor Polimskog muzeja.

Prema njegovim riječima, na osnovu onoga što je ovih dana nađeno, kao što je kalup za livenje bronzanih bodeža egejskog tipa, moglo bi se zaključiti da se radi o finalnom bronzanom dobu koje pripada takozvanoj prelaznoj zoni između Crne Gore i Istočne Hercegovine.

“Ovo je bez sumnje krajnja destinacija do koje dopiru uticaji bronzanog doba i bronzanodopskih kultura sa primorja“, tvrdi Lutovac.

---

Legenda o Bratiminom viru

POSTOJI VIŠE VERZIJA LEGENDE O BRATIMINOM VIRU,  U SVAKOJ OD NJIH SE DA OSJETITI SVA LJEPOTA I GORDOST OVOG MJESTA KOJU JE PRIRODA VODOM ISKLESALA I UPISALA U POVIJEST.

¤  LEGENDA KAŽE DA JE NA OVOM MJESTU, BRATIMINOM VIRU, NEKADA DAVNO POSTOJALA PEĆINA U KOJOJ JE SAKRIVENO VELIKO BLAGO, BILO GA JE PUNO, ALI JE I BILO UKLETO, TAKO DA JE BILO JAKO TEŠKO ILI ČAK NEMOGUĆE UZETI BILO ŠTA OD TOG BLAGA.
POSTOJAO JE PROLAZ  PREKO JEDNE LITICE, STIJENE, ALI JE I TIM PUTEM BILO JAKO TEŠKO DOĆI DO PEĆINE, A JOŠ TEŽE SE VRATITI NAZAD, JER JE ISPOD BIO VELIKI VODOPAD I PROVALIJA KOJA JE GARANTOVALA SMRT SVAKOM KO SE MOGAO ODVAŽITI DA OKUŠA SREĆU SA UKLETIM BLAGOM.
PO LEGENDI, PUNO JE LJUDI PROBALO DA DODJE  DO BLAGA ALI IH JE UVIJEK  STRAH VRAĆAO I NISU USPIJEVALI DA MU PRIDJU, UZ TO SE GOVORILO I DA ONI KOJI BUDU USPJELI DA DODJU DO BLAGA NESMIJU UZETI VIŠE OD JEDNOG ĆUPA BLAGA JER JE UKLETO.

U TIM DAVNIM VREMENIMA HRABROST JE BILA VELIKA VRLINA, TAKO DA SE DVA BRATA ODVAŽE I DODJU NA IDEJU DA DOKAŽU SVOJU HRABROST,  UZMU BLAGO I TAKO SE PROSLAVE I  UJEDNO OBOGATE.
PRIRODA JE OVOM MJESTU PODARILA SVU LJEPOTU, ALI SE UZ SVE TO MALO I POIGRALA I SAM TEREN NAPRAVILA DOSTA NEPRISTUPAČNIM, A KATKADA I OPASNIM, TAKO DA JE BRAĆI PORED HRABROSTI BILO POTREBNO I DOSTA SREĆE.
PRENOSI SE DA SU U ODREĐENO DOBA GODINE, KADA  SE NIVO VODE SMANJIO I BILO LAKŠE PRIĆI PEĆINI, DVA ODVAŽNA I HRABRA MLADIĆA UPUTILA U PUSTOLOVINU, ZNAJUĆI DA IM ONA MOŽE DONIJETI SLAVU, BOGASTVO A S DRUGE STRANE I SMRT.
DOŠAVŠI DO BRATIMINOG VIRA, DVA BRATA SE NISU NI ZA MOMENAT UPLAŠILA  NITI POKOLEBALA U SVOJOJ NAKANI. PREMDA SU DUGO PLANIRALI KAKO DA PREDJU LITICU, I KAKO DA DODJU DO PEĆINE ODMAH SE BACIŠE NA POSAO. POLAKO SU SE PREBACIVALI, STOPU PO STOPU, PLAŠEĆI SE I NAJMANJEG ŠUMA OKO NJIH, VJERUJUĆI DA IH MOŽE STIĆI KAZNA UKLETOG BLAGA, IŠLI SU POLAKO BEZ I JEDNE RIJEČI RAZUMIJEVAJUĆI SE SAMO NIJEMIM POGLEDIMA. IAKO SU MISLILI DA ĆE IM HRABROST PUNO POMOĆI, DA ĆE IH BRATSKA LJUBAV OJAČATI, IPAK IM JE KROZ VENE POTEKAO STRAH, STRAH GENERACIJA I GENERACIJA, SVIH LJUDI KOJI SU POKUŠAVALI DA DODJU DO BLAGA I KOJE JE BAŠ TAJ STRAH POŠTEDIO OD KAZNE UKLETOG BLAGA. DAN SE POLAKO GASIO, I SVJETLOST JE POČELA DA SE GUBI, STRAH IM JE SVE VIŠE PRAVIO DRUŠTVO, TAKO DA SU SE SKORO NAVIKLI NA NJEGA, PA ČAK I AKO IH JE U PEĆINI ČEKALA I NEKA UTVARA, NEKO ČUDOVIŠTE, ČUVAR BLAGA, IPAK SU NASTAVILI I NA NJIHOVO VELIKO IZNENAĐENJE USPJELI DOĆI DO PEĆINE U KOJOJ IH JE DOČEKAO VELIKI GUSTI MRAK, ŠUM VODE KOJI KAO DA IM JE PRIČAO PRIČU O UKLETOM BLAGU.

NA KORAK OD SUDBINE, SLAVE, BOGASTVA ILI KAZNE UKLETOG BLAGA I SAME SMRTI.
NISU MOGLI NAZAD,  NIJE IM DAO PONOS, HRABROST JE VEĆ BILA PRI KRAJU, BILI SU SAMI SA NEMIROM I STRAHOM KOJI IM JE LEDIO DAH.