Bivši potpredsjednik Skupštine Crne Gore i potrpedsjednik SDP Rifat Rastoder nedavno je uputio više inicijativa na adresu prvih ljudi Opštine Petnjica – predsjednika Samira Agovića i predsjednika SO Petnjica Mehmeda Adrovića.
Inicijative se odnose na formiranje Etno muzeja „Kula Kršića“, Aliđunskog vašara (teferiča) i formiranje Fondacije za rekonstrukciju i modernizaciju puta: Bioča – Petnica, Bor, Savinbor, granica sa Srbijom
ETNO MUZEJ „Kula KRŠIĆA“
Nakon dodatnih konsultacija sa vlasnicima kule, u situaciji sam, da – kao njihov predstavnik – I formalno prenesem i njihovu volju za stavljanje ovog objekta u funkciju opštinske javne ustanove, pod nazivom: Etno muzej „Kula Kršića“ .
Kula Kršića je, kao što je poznato, sa starom petnjičkom džamijom, možda – bar u Bihoru – jedan od posljednjih dragulja orjentalne arhitekture i uopšte – našeg tradicionalnog kulturološkog nasljeđa. Na stranu što je ona decenijama tokom prve polovine 20. vijeka , praktično, bila i središte čitavog društvenog i političkog života Gornjeg Bihora. Jer, upravo, u kuli su decenijama živjeli: i Tahir – jedan od prvih pismenih ljudi u Bihoru, i Galjan – višegodišnji predsjednik Opštine Petnjica i prvi iz Bihora poslanik u skupštini Zetske banovine, kao i Skupštini Kraljevine Jugoslavije, zatim Šefkija – takođe višegodišnji predsjednik Opštine Petnjica i drugi. Samim tim je kula bila središte i mnogih značajnih društvenih i političkih dešavanja na ovom području.
Nažalost, sada je u stanju da se, ukoliko se ne zaštiti, može vrlo brzo urušiti. U nemogućnosti da to sami urade, nasljednici, odnosno sadašnji vlasnici su voljni i saglasni da, uz obavezu Opštine da je rekonstruiše i zaštiti, kulu sa okolnom dvorišnom parcelom, ustupe Opštini na dugoročno korišćenje za naznačene namjene.
U sklopu projekta rekonstrukcije i stavljanja u novu funkciju Kule Kršića, valjalo bi, istovremeno, razmisliti i o rekonstrukciji i stavljanje u funkciju etno – muzeja i , nadasve, njegovih posjetilaca i obližnje redovničke vodjenice, koja je bila na stotink metara od kule.
U komunikaciji sa nadležnim notarom našla bi se, naravno, odgovarajuća pravna forma ustupanja i daljeg raspolaganja navedenim objektima. Zato predlažem da, povodom inicijativa, upriličite zajednički sastanak kod Vas – zastupnika inicijative, vlasnika kule i nekog od nadležnih notara za područje Petnjice, kako bi u neposrednom razgovoru mogli dodatno pojasniti i precizirati detalje u vezi predloženog.
U svakom slučaju jedan od prvih konkretnih koraka, makar preliminarne odluke o, eventualnom, prihvatanju inicijative, trebao bi biti angažovanje odgovarajućeg stručnog tima, koji bi najprije izvršio uvid u stanje objekata i na osnovu istog uradio idejni projekat sanacije i rekonstrukcije. I, u tom smislu, slobodan sam predložiti angažovanje jednog od najboljih u Crnoj Gori poznavalaca ove problematike, arhitektu dr Rifata Alihodžića.
ALIĐUNSKI VAŠAR(teferič)
Kao što je poznato, mnogi – čak – i izmišljaju povode da bi organizovali kojekakve susrete i programe, odnosno turističko – rekreativne skupove što šireg broja ljudi. Mnogi od njih su, u širem našem okruženju (Karajukića bunari, Alipašini izvori, Guča , itd…), vremenom izrasli i u pravi turisički brend sa značajnim ekonomskim i drugim efektima.
Međutim, za razliku od drugih, žitelji Bihora( i donjeg, i gornjeg), kao i cjelokupne Pešteri, od vajkada imaju “Aliđunski vašar” na Lađevcu, koji je nadživio sva, inače brojna, previranja, kao i države i vlade, koje su – u raznoraznim periodima – raspolagale i ovim prostorima.
Riječ je o datumu čije praznovanje seže još od predhrišćanske dobi, odnosno staroslovenske paganske tradicije svetkovanja kulta boga sunca, gromova i kiše – gromovnika Peruna. Sveti Ilija je samo kršćanska zamjena za staroslavenskog (paganskog) Boga, a u bošnjačkom svetkovanju “Ilindan” je samo preimenovan u Alin dan(đun), odnosno “Aliđun” a nastavljena je tradicija njegovanja kulta sunca, gromova i kiše.
U svakom slučaju radi se o veoma rasprostranjenoj svetkovini i bilo bi, u najblažem, kulturološko sljepilo dopustiti da se on sam po sebi ugasi. A što, s obzirom na dinamiku kontinuiranih migracija sa ovog prostora, uopšte nije isključeno.
Smatram, s toga, da hitno treba pristupiti organizacionoj podršci i sadržajnoj reafirmaciji ovog vašara. Opština Petnjica bi tim prije imala više razloga za očuvanje i afirmaciju aliđunskih svečanosti, jer se na ovu tardicionalnu manifestaciju, inače, nadovezuju i svečanosti povodom Dana obnove Opštine(4. avgusta). Možda bi se moge i programski uvezati.
U tom smislu, valjalo bi, kao prvo – animirati potpisivanje međuopštinskog sporazuma ili nekog oblika protokola, između opština: Petnjica, Bijelo Polje, Sjenica i Tutin(možda i Rožaje) o zajednikoj brizi oko održavanja ovog vašara. Neposredna realizacija bi se po tom, možda, moglo povjeriti turističkim ili drugim nadležnim organizacijama i službama ovih opština, koje bi formirale odgovarajući programski savjet manifestacije, a ovaj ostale potrebne izvršne ekipe. Savjetom bi, po meni, trebao predjedavati neko od visokih opštinskih zvaničnika naznačenih opština.
U slučaju odsustva interesa drugih opština, smatram da bi Opština Petnjica sama mogla preuzeti ulogu koordinatora bolje tehničke i progorgamske pripreme čitave manifestacije.
Što se finansija tiče, siguran sam da bi, uz valjanu pripremu i prezentaciju, kao prekograničnog projekta, mogao zaslužiti podršku i odgovarajućih domaćih, kao i fondova Evropske Unije.
FONDACIJA ZA REKONSTRUKCIJU I MODERNIZACIJU PUTA: Bioča – Petnica, Bor, Savinbor, granica sa Srbijom
Imajući u vidu da je, maltene, tek realizovana jedna od najvećih investicija u vezi sa Bihorom – rekonstrukcija i modernizacija puta:Petnjica – Podvade –Polica i dalje prema Beranama, bojim se – nerealno je očekivati da bi Vlada, bar u skorije vrijeme, mogla budžetski podržati i rekonstrukciju i modernizaciju, kako se i potvrdilo tokom minulih 10 – ak godina, izuzetno važne saobraćajnice Gusare – Bioča( magistralni put Berane – Bijelo Polje), kao i dionice: Petnjica – Bor – Savinbor – Kruščica Konjska rijeke, odnosno granica sa Srbijom. Pretpostavljam, jedino, da bi se i Vlada, odnosno druge nadležne državne institucije, mogle lakše odlučiti za tako nešto u koliko i sami, kao Bihor, krenemo u takvu jednu akciju.
Akcijom bi, svakako, koordinirao neko od najviših funkcionera ili drugih ovlašćenih zvaničnika Opštine, a ista bi, između ostalog, podrazumijevala:
- Kontaktiranje bar nekoliko desetina organizacija, udruženja i uglednika Bihora( u CG, regionu, Evropi i šire-svijetu) koji bi bili voljni da budu prvi osnivači, odnosno budu prvi donatori i članovi Savjeta Fonda (ili fondacije) za rekonstrukciju i modernizaciju navedenih saobraćajnica.
- Pripremu odgovarajuće dokumentacije i registraciju fonda, izrada njegovog sajta i slično;
- Izrada idejnog projekta sa okvirnim obrazloženjem rekonstrukcije pomenutih dionica;
Osnovna legitimacija Fonda bio bi javni spisak na sajtu Fonda svih donacija, kao i redovni finansijski izvještaji o realizaciji doniranih sredstava.
Uvjeren sam da bi ovakvim pristupom i riješenošću doveli u situaciju i sve nadležne državne institucije u položaj da ne mogu odbiti pomoć u rekonstrukciji i modernizaciji i ove saobraćajnice.
Što se tiče dionice prema granici Srbije, realno je pretpostaviti da bi se o njenoj rekonstrukciji moglo konkurisati i kod evro – fondova, kao zajedničkim prekograničnim projektom sa opštinom Tutin.